Język a komunikacja w afazji - Jolanta Panasiuk

Monografia Jolanty Panasiuk ma walory, które dotyczą nie tylko bogatego materiału badawczego, ale też nowoczesnego podejścia do zagadnień opisu zaburzeń mowy u osób po uszkodzeniach lewej półkuli mózgu. Autorka wyszła poza ramy lingwistycznej analizy zaburzeń afatycznych z konstatacją miejsca uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, które to podejście dominowało w prowadzonych badaniach klinicznych. Przedmiotem rozważań nie jest jedynie afazja, lecz człowiek z poważnym defektem mowy. Autorka należy do pierwszych badaczy w kraju, którzy podjęli kierunek badań zainicjowany przez Olivera Sacksa w 1979 r. w odniesieniu do pacjentów psychiatrycznych w Anglii i Aleksandra R. Łurię w Rosji z początkiem lat 70. ubiegłego wieku w odniesieniu do chorych neurologicznie.

Jolanta Panasiuk w badaniach odeszła od statycznego pojmowania afazji i zanalizowała to zjawisko dynamicznie w ujęciu rozwojowym. To pozwoliło Jej spojrzeć na osobę z uszkodzeniem mózgu, która podejmuje próby radzenia sobie w codziennych sytuacjach życiowych, przezwyciężania trudności w komunikowaniu się z otoczeniem. Opisała również problemy osób chorych w spostrzeganiu i ocenie ich sytuacji, wskazała na braki w rozumieniu emocji, motywacji i kontroli własnych zachowań. Dzięki takiemu podejściu konstatowała różnice w zachowaniach wielu chorych, niezależnie od natężenia zaburzeń mowy. [?] Autorka jest także świadoma, że stan funkcjonalny badanych osób nie jest trwały, może być modyfikowany przez różne czynniki dodatkowe: organiczne, psychologiczne, sytuacyjne. Dlatego chorych badała w przedziale kilku tygodni, kilku miesięcy, a nawet kilku lat. Takie podejście ma uzasadnienie w postępach neurofizjologów, psychofarmakologów, neurologów, którzy dokumentują znaczenie plastyczności ośrodkowego układu nerwowego oraz mechanizmów adaptacyjnych, decydujących o kompensacji zaburzeń, co jest wyznacznikiem skuteczności oddziaływań rehabilitacyjnych logopedów, neuropsychologów i neuropsychiatrów.

Z recenzji prof. dra hab. Marcelego Klimowskiego